Trời càng sáng, ta càng nhìn rõ hơn những vết bẩn trên mặt ta trong gương. Cũng vậy, ánh sáng bên trong của Chúa Thánh Thần càng soi sáng lương tâm, ta càng thấy rõ tường tận những tội, những hướng chiều, những khiếm khuyết có thể ngăn cản ta đạt tới đạo đức chân chính.

Những cuộc chơi, khiêu vũ, tiệc tùng, thú vui phù phiếm, tuồng kịch tự bản chất không tốt không xấu, tốt hay xấu tuỳ cách mình dùng. Đã hẳn những cái đó luôn luôn nguy hiểm. Thích thú, hướng chiều về đó lại còn nguy hiểm hơn. Vậy Philôtê, nếu các cuộc chơi, khiêu vũ, trang điểm, xem các vở kịch tử tế, dự tiệc là điều có thể làm được, thì hướng chiều yêu thích những cái đó là nghịch lại đời thánh đức, rất hại và nguy hiểm

Philôtê, ta còn có đôi xu hướng tự nhiên, dù không gọi là tội nặng hay tội nhẹ, vì không bắt nguồn từ tội nào của ta, nhưng gọi là những khiếm khuyết : còn những hành động do đó mà ra gọi là khuyết điểm và sai lỗi. Ví dụ : Thánh Giê-rô-ni-mô kể rằng : Thánh Paola hay xu hương buồn bã và hối hận.

Vì nguyện ngắm đem ánh sáng Thiên Chúa soi cho trí ta, đem ý muốn ta hâm nóng trong lửa tình mến trên trời, nên không gì tẩy trừ trí khôn ta hỏi các ngu muội và ý muốn ta khỏi các tình luyến ái hư hỏng cho bằng. Đó là nước phúc lành đem tưới nhuần nhã cho các cây nguyện ước tốt được xanh tươi lại và nẩy hoa, rửa hồn ta sạch các khiếm khuyết giải khát hồn ta khỏi thèm khát dục vọng.

Có khi con chưa biết làm thế nào để suy ngắm, phải không Philôtê ? Buồn thay, đó là điều mà ở thời đại ta ít người biết. Vì vậy, tôi sẽ trình bày một phương pháp đơn sơ và vắn tắt giúp suy ngắm, cho đến khi nhờ đọc các sách hay về điều đó và nhờ thực hành nhiều con sẽ am hiểu rộng rãi hơn.

Con sẽ làm việc cầu khẩn như sau : Khi đã thấy mình ở trước mặt Chúa, hồn con phủ phục trong niềm tôn kính sâu xa, nhận mình rất bất xứng trước mặt Đấng Chí Tôn. Tuy vậy, biết rằng chính Đấng nhân lành đã muốn vậy, hồn xin Ngài ơn phụng sự và thờ lạy Ngài cho nên trong buổi suy ngắm này.

Sau hai điểm thường có trong việc nguyện ngắm, đến điểm thứ ba, điểm này không luôn thường có trong tất cả mọi việc suy ngắm. Có người gọi là : dựng lại một hoàn cảnh, người khác gọi : bài học trong lòng. Đó chẳng qua là đem trình bày trước trí tưởng tượng cái cảnh tượng của mầu nhiệm mà ta muốn suy ngắm, như thể mầu nhiệm đó xảy ra thực sự, ngay trước mắt.

Sau việc của trí tưởng tượng, đến việc của trí hiểu, gọi là suy ngắm. Suy một hay nhiều điều nhằm kích thích tâm tình ta yêu mến Chúa, yêu quý các sự trên trời. Như thế suy ngắm khác học hành khác các cảm nghĩ hay suy tư thông thường

Việc suy niệm phát sinh những tâm tình tốt trong ý chí tức là phạm vi tình cảm của linh hồn. Đó là những tâm tình mến Chúa yêu người, mong ước Thiên Đàng, mong được vinh quang, lòng nhiệt thành cứu các linh hồn, bắt chước gương mẫu Chúa Giêsu, lòng thông cảm các đau khổ Chúa, sự khâm phục, lòng hoan hỷ, sợ mất ơn nghĩa của Chúa,

Cuối cùng, phải kết thúc nguyện ngắm bằng ba việc, mà ta phải làm với tất cả lòng khiêm nhường. Việc nhất : tạ ơn. Tạ ơn Thiên Chúa về các tâm tình và dốc lòng Ngài ban cho ta, tạ ơn lòng từ bi nhân hậu Ngài mà ta nhận thấy biểu lộ trong mầu nhiệm vừa suy.